Proces przechodzenia z płatności gotówkowych na różne formy bezgotówkowe oraz zwiększenie się zainteresowania zakupami online w Europie trwa od kilku lat. Pandemia COVID-19 tylko przyspieszyła te zmiany – wynika z badania Grupy EVO i VISA “Jak COVID-19 zmienił zwyczaje zakupowe i płatnicze Europejczyków?”.
Dzięki badaniu przeprowadzonemu w Czechach, Irlandii, Niemczech, Polsce, Słowacji, Węgrzech i Wielkiej Brytanii przez agencję ARC Rynek i Opinia na zlecenie spółek z Grupy EVO (w Polsce jest to eService) oraz VISA, możemy poznać więcej szczegółów na temat zmian, jakie pandemia spowodowała w zachowaniach zakupowych i płatniczych europejskich konsumentów.
Trzy archetypy
Na podstawie zebranych ankiet twórcy raportu podzielili Europejczyków na trzy grupy. Nazwali ich Multipłatnikami, Bezgotówkowcami oraz Gotówkowymi Tradycjonalistami. Nazwy te powstały w związku z preferowanymi sposobami płatności. Ale to nie jedyna cecha łącząca osoby zaliczane do poszczególnych grup.
Multipłatnicy
We wszystkich objętych badaniem krajach najliczniejsza grupa to Multipłatnicy. Stanowią oni 48% ogółu respondentów. Najmniejszy ich odsetek jest w Irlandii (40%), natomiast w Polsce, Czechach i Słowacji to ponad połowa badanych. Ich cechą charakterystyczną jest to, że wymiennie stosują płatności gotówkowe i różne formy bezgotówkowych metod.
Multipłatnicy są zdania, że w dającej się przewidzieć perspektywie czasowej nie dojdzie do całkowitego wyeliminowania z obiegu gotówki. Jednocześnie czasem zdarza im się zrezygnować z zakupu lub skorzystania z usługi w miejscu, gdzie nie ma możliwości płacenia bezgotówkowo. ⅓ z nich deklaruje, że obecna sytuacja zachęciła ich do zakupów online.
Bezgotówkowcy
31% wszystkich respondentów stanowią Bezgotówkowcy. Jak samo określenie wskazuje, charakteryzuje ich to, że w każdej możliwej sytuacji wybierają płatności bezgotówkowe. Pod względem liczebności są drugim segmentem wśród badanych. Najwięcej jest ich w Irlandii, Wielkiej Brytanii, Węgrzech i Polsce, natomiast najmniej w Niemczech – tylko 24%. Niemcy są jedynym krajem, gdzie Bezgotówkowców jest mniej niż Tradycjonalistów.
50% Bezgotówkowców uważa, że pandemia zakończy się już w 2022 r. Przyznają także, że w jej trakcie zaczęli kupować online i będą to robić jeszcze częściej. Ważna jest dla nich higiena płatności, a gotówkę uważają za niehigieniczną. Sądzą też, że ostatecznie wyjdzie ona całkowicie z użycia.
Gotówkowi Tradycjonaliści
Najmniej, bo tylko 21% spośród przebadanych Europejczyków stanowią Gotówkowi Tradycjonaliści, którzy są najbardziej zorientowani na posługiwanie się tradycyjnym środkiem płatności. Najliczniej reprezentowani są oni w Niemczech, następnie w Irlandii i Węgrzech. W Polsce stanowią jedynie 17% populacji.
Możliwość płacenia w sklepach lub punktach usługowych jedynie gotówką jest dla nich sytuacją zupełnie normalną. Jednocześnie uważają, że płatności bezgotówkowe nie mogą stać się jedyną dostępną metodą. W tym segmencie widoczny jest pewien pesymizm i niepewność wobec przyszłości. Co trzeci z Gotówkowych Tradycjonalistów uważa, że jeśli chodzi o pandemię, to najgorsze dopiero przed nami.
Gotówką, kartą, zegarkiem, przelewem
Płatności gotówkowe i bezgotówkowe od dawna współistnieją na rynku. W ostatnich latach pojawiają się kolejne, coraz nowocześniejsze – i w teorii wygodniejsze – formy dokonywania transakcji bezgotówkowych. Obok karty czy szybkich przelewów, do dyspozycji mamy obecnie różne metody płacenia zbliżeniowego, portfele wirtualne, czy też płacenie za zakupy bezpośrednio w aplikacji sklepu dzięki zapisaniu karty płatniczej.
Zakupy offline
Z przeprowadzonego badania wynika, że dla około 40% Europejczyków możliwość płacenia bezgotówkowego w trakcie tradycyjnych zakupów oznacza, że dany sklep nadąża za nowoczesnymi technologiami. Polacy taką opinię wyrażali rzadziej. Płatności bezgotówkowe są dla nich raczej niezbędnym standardem, a nie nowinką czy udogodnieniem.
W odniesieniu do zakupów offline ponad 90% wszystkich respondentów korzysta zarówno z płatności kartą, jak i gotówką. Wśród Polaków więcej niż przeciętnie, bo blisko 70%, nie zamierza zmieniać tego w przyszłości. Mniej popularnymi metodami są płatności zbliżeniowe smartfonem lub smartwatchem. Prawie ¼ wszystkich badanych nie korzystała z nich i nadal nie zamierza płacić w ten sposób - w Polsce odsetek niechętnych jest jeszcze większy.
Z metody płacenia za zakupy bezpośrednio w aplikacji sklepu skorzystało dotychczas 61% badanych. Podobną popularnością cieszą się zakupy ratalne i leasing. Ale w tym wypadku jeden na dziesięciu Polaków deklaruje, że chciałby korzystać z tej metody częściej.
Zakupy online
Najczęściej wybieraną w Europie metodą płacenia za zakupy internetowe jest płatność kartą. Robi tak 92% badanych, a co piąty deklaruje, że chce w ten sposób płacić jeszcze częściej. W Polsce równie popularne są szybkie przelewy. Natomiast biorąc pod uwagę wszystkie kraje objęte badaniem, bardziej preferowaną opcją jest przelew tradycyjny.
Metody takie jak wirtualny portfel, płatności zbliżeniowe smartfonem lub smartwatchem, płatności w punkcie odbioru lub płatności odroczone są mniej popularne wśród Europejczyków, a w Polsce szczególnie. Nie korzysta z niej i nie planuje tego w przyszłości aż 4 na 10 Polaków. Wciąż duży jest natomiast odsetek płacących za zakupy internetowe gotówką lub kartą przy odbiorze.
Co po pandemii?
Według badania, Polaków cechuje spora niepewność jeśli chodzi o popandemiczną przyszłość. Aż ¼ respondentów z Polski nie potrafi powiedzieć, kiedy ich życie powróci do normy oraz jak zmieni się ich sytuacja ekonomiczna w ciągu najbliższego roku. W skali Europy odpowiedzi takich udzieliło tylko 15% osób.
Jeśli chodzi o aktywności, do jakich powrócić chcą po zniesieniu wszystkich restrykcji Europejczycy, to odpowiedzi były dość zbliżone w każdym kraju. Połowie najbardziej najbardziej brakuje podróży, a około 40% chciałaby wyjść do restauracji bądź pubu, ewentualnie spędzić czas w większym gronie znajomych i rodziny.
Dość zgodni są respondenci w kwestii przyszłych sposobów dokonywania zakupów. Między 15 a 20% badanych twierdzi, że jeszcze częściej będą kupowali online. Dotyczy to również zakupów spożywczych w internecie, których dotychczas nie robiła ¼ ankietowanych.
W płatnościach za zakupy offline może dojść wkrótce do zmiany miejsc najpopularniejszych metod. Ponad 20% badanych Europejczyków deklaruje chęć częstszego dokonywania transakcji bezgotówkowo, a tylko około 10% chce częściej płacić gotówką.