Choć zapotrzebowanie na ekspresowe przelewy bankowe jest ogromne, rozwiązania tego typu nadal dostępne są tylko na wybranych rynkach. Jednym z liderów rynku płatności natychmiastowych na świecie jest Polska. W 2016 roku za pośrednictwem Systemu Płatności BlueCash zrealizowano ponad 3,3 mln transakcji o wartości ponad 4,5 mld zł.
System płatności natychmiastowych opiera się na kluczowym, z perspektywy klienta, wyróżniku - szybkości przelewu środków finansowych z jednego na inne konto. Według terminologii stosowanej przez urzędy unijne[1], płatnościami natychmiastowych są transakcje dostępne 365 dni w roku, codziennie, przez 24 godziny na dobę. Takie, które pozwalają natychmiast bądź prawie natychmiast przenieść środki finansowe na wybrany rachunek.
Według raportu opracowanego przez Narodowy Bank Polski[2], systemy płatności natychmiastowych działają na kilkunastu rynkach - m.in. w Szwecji, Danii, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Chinach, Chile, a także w Polsce. W kilku krajach są w trakcie wdrażania - m.in. w USA, Kanadzie, Finlandii, Australii, Turcji.
Polska
System Płatności BlueCash został uruchomiony przez sopocką spółkę Blue Media w listopadzie 2012 r. Na koniec grudnia 2016 r. zasięg Systemu Płatności BlueCash obejmował ponad 90 banków, w tym dwa największe na polskim rynku – PKO BP i Pekao SA.
SPBC obsługuje zarówno klientów indywidualnych, jak i korporacyjnych. Jest dostępny całodobowo, każdego dnia w roku, a transakcja są realizowane nawet w kilka sekund. Nieliczni uczestnicy Systemu dopasowują dostępność przelewów do godzin działania swojego systemu księgowego. Płatności natychmiastowe traktowane są przez większość banków jako usługi premium, za które pobierane są dodatkowe opłaty (najczęściej 5 zł za przelew).
To, co wyróżnia system BlueCash to możliwość realizacji przelewów natychmiastowych również do banków niebędących jego uczestnikami. System pozwala na przesyłanie środków na rachunki banków, które, choć same nie oferują przelewów natychmiastowych swoim klientom, to dzięki zastosowanej technologii opracowanej przez Blue Media, mogą je przyjmować.
W 2016 roku System Płatności BlueCash zrealizował ponad 3,3 mln transakcji o wartości ponad 4,5 mld zł.
Szwajcaria
Początki szybkich przelewów w Europie sięgają już połowy lat 80., kiedy to w Szwajcarii powstał Swiss Interbank Clearing (SIC). W ciągu niemal trzech dekad system mocno się zmienił, przede wszystkim za sprawą rozwiązań cyfrowych oraz ze względu na rosnące zapotrzebowania rynku. Wprowadzano kolejne standardy transakcji i włączano do systemu kolejnych uczestników, wśród których oprócz banków są także inne instytucje finansowe, np. ubezpieczyciele. W samym wrześniu 2016 r. SIC obsłużył 36 milionów transakcji o wartości ponad 3 bilionów franków.
Wielka Brytania
Wiosną 2008 roku w Wielkiej Brytanii uruchomiono system Faster Payments Service (FPC), jako pierwszą w Europie nowoczesną platformę płatności natychmiastowych, prowadzoną przez brytyjską izbę rozliczeniową[3]. Na koniec października 2016 bezpośrednio uczestniczyło w FPC 17 banków, w tym największe jak Barclays, Citibank czy HSBC. O ile przelew między bankami bezpośrednio uczestniczącymi w systemie trwa faktycznie maksymalnie kilkanaście sekund, to w innych sytuacjach może przeciągnąć się do kilku minut, a nawet dwóch godzin. Miesięcznie za pośrednictwem Faster Payments Service przechodzi około 110 mln transakcji.
Szwecja
Pod koniec 2012 roku własny system uruchomili Szwedzi. Jego właścicielem i operatorem jest tamtejsza izba rozliczeniowa, Bankgirot. Jakkolwiek szwedzki system BiR pozwala dokonywać transakcji, które księgowane są na docelowym rachunku w zaledwie 15 sekund, to jest on dziś wykorzystywany wyłącznie w płatnościach mobilnych (typu P2P). Zatem, żeby dokonać transakcji, klient musi posiadać na smartfonie bądź tablecie stworzoną specjalnie w tym celu aplikację mobilną (dotyczy to tylko dokonujących przelewu, nie zaś odbiorców). Mimo tego ograniczenia, już w 2013 r. z systemu korzystało 800 tys. osób (przy 9,5-milionowej populacji Szwedów).
Co dalej z płatnościami natychmiastowymi?
Przyszłość płatności natychmiastowych leży w upowszechnianiu się internetowej obsługi rachunków bankowych i rozwiązań mobilnych, a także coraz szybszym rozwoju technologii cyfrowych.
W odniesieniu do Unii Europejskiej, należy spodziewać się kontynuacji prac nad ujednoliceniem systemu. Od kilku lat pracuje się nad stworzeniem paneuropejskiego rozwiązania, pozwalającego na rozliczanie płatności natychmiastowych w walucie euro, którego start planowany jest w listopadzie 2017 roku. Usługa ma być oferowana przez krajowych operatorów systemów płatności natychmiastowych, pomiędzy którymi zostaną ustanowione specjalne połączenia pozwalające wysyłać płatności między uczestnikami różnych krajowych systemów.
Marcin Adamczyk, Blue Media
[1] Definicja zaproponowana przez Komitet ds. Płatności i Rozrachunku (Payment Systems and Settlement Committee, PSSC) działający w ramach Systemu Europejskich Banków Centralnych (European System of Central Banks, ESCB).
[2] „Systemy płatności natychmiastowych”, Departament Systemu Płatniczego NBP, czerwiec 2015.
[3] „Real-time payments”, Accenture 2015.