Rozwiązania cyfrowe mają potencjał, by wspierać poprawę jakości życia. Aby jednak mogło rzeczywiście tak się stać, konieczne jest uwzględnienie różnorodności użytkowników. Nowy poradnik „WłączaMY!”, stworzony przez Fundację Zwolnieni z Teorii we współpracy z Autopay i SWPS Innowacje, pokazuje, jak świadomie projektować dostępne i inkluzywne rozwiązania online.
Według raportu Autopay “Finanse Polek i Polaków 2025”, aż 66 proc. z nas uważa, że dzięki technologiom życie staje się prostsze. Ale więcej niż jedna czwarta wskazuje, że nowe technologie nie budzą ich zaufania. Dlatego tworząc rozwiązania cyfrowe, należy zadbać, by były one dostępne i zrozumiałe dla wszystkich ich użytkowników.
Właśnie dlatego powstał poradnik, który skierowany jest do przedstawicieli i przedstawicielek biznesu, organizacji społecznych oraz młodych liderów i liderek – wszystkich, którzy chcą działać bardziej świadomie i inkluzywnie, uwzględniając różnorodność użytkowników już na etapie projektowania rozwiązań. Dokument stanowi nie tylko diagnozę aktualnych problemów związanych z wykluczeniem cyfrowym i algorytmicznym, ale przede wszystkim zbiór możliwych do wdrożenia rozwiązań.
Poradnik bazuje na doświadczeniach edukacyjnej inicjatywy Fundacji Zwolnieni z Teorii, realizowanej we współpracy z firmą Autopay oraz SWPS Innowacje. W ramach drugiej edycji programu powstało 20 innowacyjnych projektów społecznych przygotowanych przez zespoły uczniowskie z całej Polski. Każdy z nich odpowiada na konkretne bariery w dostępie do technologii.
- Przygotowując poradnik zadbaliśmy o to, aby współtworzyli go zarówno ekspertki i eksperci, ale też młodzi ludzie, którzy realizowali projekty społeczne w ramach naszego programu. Poradnik to efekt wspólnych działań, ale też przykład jak cenne jest włączanie do dyskusji różnych perspektyw i podejść. Cieszymy się, że dzięki naszej publikacji możemy przyczynić się do budowania bardziej otwartego i dostępnego świata technologii - mówi Nina Wadowska, PR & Communication Manager w Autopay.
- Jeśli chcemy tworzyć i wspierać technologie inkluzywne i społecznie pozytywne, potrzebujemy lepszego podejścia do tworzenia usług i środowiska cyfrowego. Potrzeby relacji z innymi ludźmi, rozwoju, edukacji, dbania o zdrowie, które realizujemy dziś z udziałem technologii, są zbyt ważne, aby decyzje o tym kto i jak może je realizować, oddać wyłącznie pod kontrolę kilku firm i cyfrowych usług - wskazuje Kamil Śliwowski, trener kompetencji personalnych, autor jednego z rozdziałów.
Pokonać wykluczenie algorytmiczne
Wiele działań, spotkań i aktywności, zarówno tych prywatnych, jak i zawodowych przenosi się do świata cyfrowego. Algorytmy mają wpływ na codzienne, ludzkie decyzje – od rekrutacji do wymarzonej szkoły lub pracy, przez zakupy internetowe, po dostęp do rzetelnych informacji. Mimo swojego wielkiego potencjału, mogą wzmacniać istniejące nierówności, które marginalizują osoby o odmiennych cechach demograficznych czy kulturowych. Dlatego celem powinno być tworzenie rozwiązań cyfrowych przyjaznych dla wszystkich grup, które z nich korzystają, by uniknąć wykluczenia.
- Choć przykłady wykluczenia technologicznego mogą przytłaczać, to właśnie świadomość tych mechanizmów daje nam narzędzia do działania. Przede wszystkim warto postawić na edukację i uwrażliwienie – nie tylko na poziomie szkół i uniwersytetów, ale również w firmach technologicznych i instytucjach. Programowanie i analiza danych powinny być dziś uczone nie tylko z perspektywy efektywności i skalowalności, ale też etyki, inkluzywności i wpływu społecznego - wskazuje dr Kuba Piwowar, ekspert SWPS Innowacje, autor rozdziału Wykluczenie algorytmiczne. Czym jest i jakie ma konsekwencje.
W poradniku Karolina Szostak-Zaroda, ekspertka SWPS Innowacje, wskazuje na jeszcze jeden istotny element, czyli język, którym się posługujemy. - Temat włączania zaczyna się w przestrzeni języka, jakiego używamy, by opisać – a tym samym też wytworzyć – naszą rzeczywistość. Warto pamiętać, by zasady włączania przenieść też do świata cyfrowego – właśnie tam toczy się dziś ogromna część naszego życia, pracy i relacji - pisze autorka rozdziału Jak włączać – o podejściu włączającym w języku i na co dzień.
Co jeszcze znajdziemy w poradniku?
Poradnik to kilkadziesiąt stron na temat budowania inkluzywności w świecie cyfrowym. Oprócz artykułów eksperckich znajdziemy tam również rozdział o tym jak młodzież postrzega dostępność w erze cyfrowej. A ponadto zestaw możliwych do wdrożenia rozwiązań, linki do wartościowych publikacji, przewodników i materiałów oraz informacje o organizacjach działających na rzecz inkluzywności w Polsce.
Zapraszamy do pobrania raportu: [LINK]
Zaangażowani i zaangażowane w tworzenie Poradnika
Program „UsuwaMY bariery!” stanowi część Olimpiady organizowanej przez Fundację Zwolnieni z Teorii, która już od ponad 10 lat zachęca młodzież licealną do podejmowania w praktyce działań społecznych i rozwijania kluczowych kompetencji przyszłości, takich jak: współpraca zespołowa, kreatywność, komunikacja i krytyczne myślenie. To inicjatywa, w której wzięło udział już prawie 170 tysięcy młodych osób, realizując ponad 9,4 tys. inicjatyw społecznych, które dotarły do ponad 204 milionów beneficjentów i beneficjentek z całej Polski.
Autopay to polska spółka technologiczno-finansowa tworząca ekosystem rozwiązań fintech dla firm i klientów indywidualnych. Autopay zapewnia szereg narzędzi – z obszaru płatności, weryfikacji online, AI i marketingu – umożliwiających skalowanie biznesu od lokalnych operacji po globalną ekspansję. Z rozwiązań spółki korzysta ponad 50 tys. firm prowadzących biznes online oraz ponad 12 mln osób miesięcznie. Zwiększanie inkluzywności w dostępie do nowoczesnych narzędzi i niwelowanie ograniczeń technologicznych stało się więc w sposób zupełnie naturalny centralnym punktem naszego programu.
SWPS Innowacje
Jesteśmy spółką celową Uniwersytetu SWPS, która prowadzi działalność konsultingową, badawczą i szkoleniową na rzecz biznesu oraz sektora publicznego. Naszą misją jest głębsze zrozumienie środowiska badawczego oraz przedsiębiorców, innowatorów i organizacji pozarządowych oraz samorządowych, a następnie efektywne łączenie tych środowisk w ramach współprac. Aktywnie wspieramy innowacje społeczne, a także organizujemy debaty, dyskusje i warsztaty. Nawiązujemy silne relacje z przedsiębiorcami i badaczami, posiadamy własne bazy danych oraz portfolio zrealizowanych projektów. Wspieramy firmy i instytucje, opracowując optymalne rozwiązania w oparciu o aktualny stan wiedzy naukowej. Realizujemy projekty na terenie całej Polski i za granicą. Działamy wszędzie tam, gdzie potrzeby firmy lub instytucji wiążą się z funkcjonowaniem człowieka jako pracownika, odbiorcy usług, użytkownika produktu czy partnera biznesowego.