Europejski Akt o Dostępności zobowiązuje przedsiębiorców do wprowadzenia ułatwień w korzystaniu z oprogramowania, usług oraz produktów cyfrowych od połowy 2025 r.
Najważniejszą cechą usług internetowych jest ich powszechna dostępność dla każdej osoby z komputerem podłączonym do sieci. Punktem wyjścia do ich świadczenia jest tzw. dostępność cyfrowa, która oznacza sposób projektowania serwisów internetowych, aplikacji mobilnych, multimediów czy usług elektronicznych tak, aby były zrozumiałe i funkcjonalne dla możliwie szerokiej grupy użytkowników.
W praktyce internauci różnią się od siebie sprawnością czy percepcją, odbiorcami są osoby z niepełnosprawnościami wzroku, słuchu, ruchu, niepełnosprawnością intelektualną. Dlatego usługi powinny uwzględniać szeroki zakres potrzeb związanych z możliwością ustawienia kontrastu tła, wielkości tekstu, włączenia napisów w wideo, możliwość obsługi strony za pomocą głosu, skorzystanie z funkcji odczytania treści tekstu przez syntezator.
Zgodnie z dyrektywą (UE) 2016/2102 instytucje publiczne są zobowiązane do zapewnienia dostępności cyfrowej stron internetowych od 2022 r.. Rok później wszedł analogiczny obowiązek dotyczący aplikacji mobilnych. Tylko w Polsce jest ponad 60 tys. takich podmiotów. Teraz taki obowiązek przedstawiony w Europejskim Akcie o Dostępności (European Accessibility Act, EAA) dotyczy również sektora prywatnego.
Czym jest Europejski Akt o Dostępności?
EAA jest dyrektywą (UE) 2019/882 Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług również osobom z niepełnosprawnościami. Rozumienie cyfrowych produktów i usług jest tutaj bardzo szerokie jako, że każdego dnia korzystamy nie tylko z komputerów czy telefonów, ale innych cyfrowych narzędzi jak bankomaty czy automaty sprzedające bilety. - Produkty i usługi objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy wskazano na podstawie badania przeprowadzonego w trakcie przygotowywania oceny skutków; badanie to pozwoliło zidentyfikować produkty i usługi, które są istotne dla osób z niepełnosprawnościami - czytamy w pkt 18. dyrektywy.
Celem regulacji jest usunięcie barier i uczynienie cyfrowych narzędzi i treści bardziej dostępnymi. Nowe przepisy ułatwią dostęp do transportu publicznego, usług bankowych, komputerów, telewizorów, książek elektronicznych, sklepów internetowych. Odbiorcami są osoby z niepełnosprawnością, starsze, także z niepełnosprawnością tymczasową. Dotyczy to nawet 90 mln osób w Europie.
Zakres obowiązywania Europejskiego Aktu o Dostępności
Dyrektywa ma zastosowanie do produktów i usług wprowadzanych do obrotu po dniu 28 czerwca 2025 r. Dotyczy:
- produktów, takich jak:
- usług świadczonych na rzecz konsumentów, takich jak m.in.:
Dyrektywa w sprawie wymogów dostępności produktów i usług obowiązek ciąży na przedsiębiorcach, nie dotyczy mikroprzedsiębiorstw, czyli firm zatrudniających mniej niż 10 osób lub których roczne obroty nie przekraczają 2 mln euro. Dyrektywa EAA ma zastosowanie do prywatnych firm, które dostarczają produkty lub usługi sprzedawane lub wykorzystywane na terenie UE, niezależnie od miejsca siedziby.
Jak stworzyć witrynę zgodnie z wytycznymi EAA?
Jak się upewnić, że projekt serwisu jest zgodny z przepisami? Pierwszym krokiem jest ocena dostępności aktualnej strony internetowej przy użyciu darmowego narzędzia takiego jak np. SiteImprove Website Accessibility Checker.
Przy budowie serwisów internetowych należy odwołać się do kryteriów przedstawionych w załączniku do dyrektywy. Nie zawiera on konkretnych zasad, tylko wskazuje kierunek jak osiągnąć dostępność poprzez systematyczne usuwanie barier i zapobieganie ich powstawaniu, w miarę możliwości poprzez zastosowanie uniwersalnego podejścia do projektowania, czytamy w pkt. 50. dyrektywy. Podejście to oznacza projektowanie produktów, środowiska, programów i usług, w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania. Projektowanie uniwersalne nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych grup osób niepełnosprawnych, jeżeli jest to potrzebne.
Stosowne wytyczne zawiera również standard WCAG 2.1 (Web Content Accessibility Guidelines). Wytyczne dotyczą dostępności treści internetowych na komputerach stacjonarnych, laptopach, tabletach i urządzeniach przenośnych. Wprowadzenie ich w życie, sprawi, że treści internetowe będą użyteczne dla wszystkich grup użytkowników.
Unijna dyrektywa i wytyczne WCAG 2.1 w znacznym stopniu się pokrywają. Różnica między EAA a WCAG polega na tym, że EAA jest prawnie wiążący, a WCAG nie ma mocy prawnej i jest zestawem wytycznych określonych przez konsorcjum World Wide Web.
Cztery zasady projektowania
Cztery zasady dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych mówią, że powinny być dostrzegalne, funkcjonalne, zrozumiałe i integralne (kompatybilne) - czytamy w pkt 47. dyrektywy. Standard WCAG również opiera się na czterech zasadach dostępności.
Struktura WCAG 2. opiera się na 4 zasadach (źródło), które dotyczą elementów strony i aplikacji i sposobu ich działania. Nie mają charakteru technicznego, ale opisowy. Zmuszają do przyjmowania perspektywy użytkowników, którzy mogą korzystać jedynie z klawiatury, muszą powiększać widok ekranu, zmieniać kolory, aby treść była bardziej czytelna, albo potrzebują opisu zawartości zdjęcia.
Zasada 1 – Postrzegalność: informacje i elementy interfejsu użytkownika muszą być przedstawiane użytkownikom w sposób, który potrafią oni odebrać.
Użytkownicy powinni mieć możliwość korzystania ze strony lub aplikacji za pomocą dostępnych dla siebie zmysłów.
Jak to zrobić? Dodając m.in. alternatywy tekstowe do zdjęć i grafik, transkrypcje tekstowe materiałów audio i wideo, napisy i audiodeskrypcje do filmów, kolory tekstu widoczne na kolorze tła czy responsywność, czyli automatyczne dostosowywanie widoku do szerokości ekranu.
Zasada 2 – Funkcjonalność: elementy interfejsu użytkownika i nawigacja muszą być funkcjonalne
Użytkownicy powinni łatwo znajdować i używać treści oraz funkcji, niezależnie od tego czy do nawigacji używają wyłącznie klawiatury lub myszy.
Można to osiągnąć m.in przez możliwość obsłużenia wszystkiego za pomocą samej klawiatury, eliminacji migających treści i możliwości wyłączania ruchomych elementów, dodanie linku pozwalającego przejść do treści, zrozumiałe tytuły stron, linki, czytelne nagłówki, dobra widoczność elementów, unikanie złożonych gestów na ekranach dotykowych, możliwość wyłączania i zmiany skrótów klawiaturowych.
Zasada 3 – Zrozumiałość: informacje i obsługa interfejsu użytkownika muszą być zrozumiałe.
Użytkownicy powinni łatwo zrozumieć treści i sposób działania strony lub aplikacji.
Można to osiągnąć przez zastosowanie prostego języka, unikanie trudnych słów i wyrażeń (żargonu) lub ich wyjaśnienie, wyjaśnienia do skrótów i akronimów, spójny wygląd i działanie elementów, widoczne i zrozumiałe etykiety w polach formularza, dostępne i zrozumiałe komunikaty błędów w formularzach i podpowiedzi jak je poprawić.
Zasada 4 – Integralność (kompatybilność): treści muszą być wystarczająco integralne, by mogły być skutecznie interpretowane przez różnego rodzaju aplikacje klienckie, w tym technologie wspomagające
Użytkownicy powinni mieć możliwość poprawnego korzystania z treści i funkcji w różnych programach np. przeglądarkach internetowych oraz czytnikach ekranu osób niewidomych.
Można to osiągnąć poprzez prawidłowy kod, zgodny ze standardem sieciowym HTML, dostępne dla użytkowników korzystających z technologii asystujących informacje o statusie, zgłaszanie przez technologie asystujące pojawiających się komunikatów czy okien modalnych.
Niezależnie od wymienionych zasad należy pamiętać, że stworzenie strony w oparciu o wytyczne nie oznacza automatycznie jej cyfrowej dostępności. Kluczem jest zrealizowanie faktycznych potrzeb użytkownika, a utrzymanie zgodności z przepisami jest procesem ciągłym. Strony internetowe i aplikacje żyją, są modyfikowane, aktualizowane i każda zmiana powinna również brać pod uwagę cyfrową dostępność. Warto również wiedzieć, że dostępność cyfrowa wpływa także pozytywnie na pozycjonowanie stron, wyszukiwarki sprawniej skanują i indeksują pochodzącą z nich treść.