Dlaczego cyfrowe pliki biją rekordy na aukcjach? Czy NFT jest chwilową modą czy zapowiada nowy trend w e-commerce, którego potencjału nie potrafimy w tym momencie przewidzieć?
Chociaż handel tokenami trwa od 2017 roku, to w 2021 roku NFT wszedł do mainstreamu, a jego popularność wystrzeliła. 11 marca 2021 roku brytyjski dom aukcyjny Christies sprzedał cyfrowe dzieło sztuki Everydays: The First 5,000 Days artysty Mike’a Winkelmanna, znanego jako Beeple, za 50,3 mln funtów. Był to token kolażu wykonanych przez niego 5000 grafik. Dotąd niszowy artysta sprzedawał swoje cyfrowe prace po 100 dolarów.
Czym jest NFT?
NFT (non-fungible token) to tzw. niewymienialny token. Unikatowy cyfrowy certyfikat własności, którego istnienie jest odnotowane w blockchainie. Termin odnosi się wyłącznie do certyfikatu własności, a nie przedmiotu jako takiego.
NFT może stać się każdy cyfrowy obiekt. Obrazek, mem, film, plik dźwiękowy, tekst, fragment kodu oprogramowania, obiekt w 3D, dzieło sztuki lub przedmiot kolekcjonerski. NFT są stosowane głównie na rynku sztuki w celu udowodnienia autentyczności cyfrowych dzieł. W wymiarze praktycznym NFT to link do stokenizowanej wersji zakupionego obiektu.
Siła NFT polega na jego unikatowości. Taka jak istnieje jeden oryginał Mona Lisy, w przypadku obiektu stokenizowanego istnieje tylko jedna jego wersja. Ma ona cyfrową postać i wygląda identycznie jak oryginał.
Ale NFT nie jest przedmiotem, który reprezentuje. Klient kupując NFT dostaje na własność tylko tokena. Może go sobie zostawić lub z czasem odsprzedać poprzez powstałe w tym celu giełdy, jeśli np. jego rynkowa wartość będzie rosła. Co do zasady, właściciel tokenu nie nabywa autorskich praw majątkowych do treści, nie może go reprodukować, wykorzystywać komercyjnie, chyba, że warunki umowy mówią inaczej.
Kosztowna moda czy przełomowa technologia?
Ulotność dowodu własności nie przeszkadza inwestorom i kolekcjonerom na inwestowanie poważnych sum na rynku NFT. Pierwszy tweet Jacka Dorseya, założyciela Twittera sprzedał się za 2,9 mln dolarów. A oryginalny kod napisany przez Tima Bernersa-Lee, jednego z twórców sieci WWW za 5,43 mln dolarów.
Hitem w 2021 roku były rozpikselowane awatary z liczącej 10 tys. sztuk kolekcji CryptoPunks. Najdroższy CryptoPunk o numerze #7523 sprzedano za 11,75 mln dolarów. Podobnie było z Bored Ape Yacht Club, równie liczną kolekcją kolekcjonerskich rysunków małp. Tu dodatkowo token jest kartą członkowską społeczności Yacht Clubu.
Grimes, kanadyjska piosenkarka i artystka wizualna, była partnerka Elon Muska, sprzedała cyfrowe dzieło sztuki za niemal 6 mln dolarów. Na polskim podwórku piosenkarka Doda zeskanowała własne ciało w postaci 3D i podzieliła obraz na 400 części. Cena wywoławcza części wystawionych już na aukcję elementów układanki – jak napisała na Instagramie artystka – wynosi 200 dolarów.
Dodajmy, że NFT zostało słowem roku 2021 według Collins Dictionary, wyprzedzając climate anxiety, hybrid- working, crypto czy metaverse.
Skąd ta popularność NFT? Jedna z tez głosi, że to przez wejście na rynek dużych marek jak Adidas, Gucci, które chcą wprowadzać NFT do świata e-commerce. Coca-Cola zebrała ponad 575 tys. dolarów ze sprzedaży przedmiotów, takich jak spersonalizowana kurtka do noszenia w metawersyjnym świecie Decentraland. Nike przejęła powstały zaledwie rok wcześniej start-up RTFKT, która wykorzystuje technologię NFT, aby dostarczać kolekcjonerskie przedmioty, które łączą kulturę i gry. NBA sprzedaje kilkusekundowe wideo nagrania z najciekawszymi, a niekiedy legendarnymi akcjami z meczów. Potencjał NFT widzi branża gier w handlu skórkami, bronią, cyfrowymi artefaktami.
Dla branży e-commerce NFT otwiera szereg nowych możliwości, szczególnie związanych z bezpieczeństwem. Może zastąpić lub uzupełnić kod SKU (Stock Keeping Unit), powszechnie stosowany w identyfikacji i śledzenia produktów w magazynach.
Tokeny szkodzą planecie
Wielkość rynku NFT w 2021 roku wyniosła 24,9 mld dolarów w porównaniu do 95 mln rok wcześniej, według DappRadar. Przeciętna wartość NFT wahała się między 100 a 1000 dolarów. Reuters zauważył, że to kwota zbliżona do budżetu, jaki został obiecany na szczycie klimatycznym w Glasgow krajom, które powinny wycofać się z energetyki opartej na węglu, lub środkom udostępnionym przez Bank Światowy na szczepionki przeciw COVID-19.
Co ma wspólnego NFT z globalnym ociepleniem? NFT jest najczęściej sprzedawany w ethereum, a jego powstanie, jak też zmiana właściciela, jest zapisane w technologii blockchain. Istotą kryptowaluty jest publiczny zapis każdej zrealizowanej transakcji w tzw. łańcuchu bloków. Informacje o transakcjach mają charakter rozproszony, bo zapisują się na komputerach użytkowników. Jednak generowanie łańcucha ethereum jest niezwykle energochłonne. Jedna transakcja ethereum zużywa energię równą 160 tys. transakcji kartą VISA (bitcoin 11 razy więcej!).
Podsumowanie
Z jednej strony NFT wydaje się tylko chwilową modą dla geeków i bogaczy, którzy dostrzegają potencjał inwestycyjny tego trendu. Z drugiej strony, rynek tokenów może potencjalnie na nowo zdefiniować cyfrowe prawa własności, a tym samym jego wykorzystanie będzie jeszcze bardziej powszechne.